ЖЕМІСТІ УНИВЕРСИТЕТ
Назарбаев Университетіндегі Көшбасшылар Форумының материалдары бойынша
Ақпаратты Көшбасшылар Форумына қатысушы Университетті дамыту институтының директор орынбасары, м.ғ.д. С.С.Сарсенбаева даярлады
11-12 маусым 2014 ж. Назарбаев Университетінде Қазақстан Республикасының жетекші университеттерінің өкілдерін және АҚШ, Ұлыбритания, Ирландия, Канада, Бельгия, Жапония, Сингапур елдерінен келген қазақстандық білім берудің шетелдік серіктестерінің өкілдерін жинаған жоғары білім берудің кезекші Көшбасшылар Форумы өтті.
Көшбасшылар Форумына С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университетінің делегаттары қатысты.
«ЖЕМІСТІ УНИВЕРСИТЕТ» ДЕГЕНІМІЗ НЕ ЖӘНЕ БОЛУ ҮШІН НЕ ІСТЕУ КЕРЕК?
Бұл сұрақ кілтті болды және елдердің университеттерінің жетекшілері арасында белсенді талқыланды. Университет мыңдаған жыл назад адамзат ойлап тапқан маңыздылардың бірі және ол уақыттың барлық сынағын көтеруші болып табылады (Аслан Сәрінжіпов, Білім және ғылым Министрі ). Барлығына жетістік ұнайды. Бірақ, әр түрлі қызығушы жақ жетістік түсінігін әртүрлі түсінуі мүмкін (Саймон Джонс, Назарбаев Университетінің провосты).
Форумда «жемісті университет» деген түсінік бірнеше ұстаныммен қарастырылды – ұлттық білім беру саясатының өкілдері (ҚР БжҒМ), шетелдік университеттердің тәжірибесі, жоғары білім берудің көшбасшылары, оқытушылар мен студенттердің көз қарасы, әлеуетті жұмыс берушілердің қатынасы (экономика және бизнес өкілдері). Көшбасшылар Форумында Алан Рубибылай деді: келесідегідей аспектілерге көңіл бөлу қажет: докторантура, магистратура, бакалавриаттың үздік студенттерін қабылдау; тарту, сақтау және үздік жетекшілерді, оқытушыларды, қызметкерлерді марапаттау бойынша университеттің іс-әрекеті және саясаты; қаржылық тұрақтылық және университеттің болашағы; университет, өнеркәсіп, орта мектеп, академиялық серіктестер және бәсекелес арасындағы қатынас; оқытуды жетілдіру және зерттеуді кеңейту үшін қаржылық және саясаттық шаралар; түлектердің сапасы және бағыты.
Линн Парментер, Мурат Орунханов, Кайрат Куракбаев (НазарбаевУниверситет)университеттің жемісті болуының бес саласын анықтап берді – зерттеулік қызмет, педагогикалық қызмет, студенттердің тәжірибесі, инновациялық экономика және әлеуметтік жауапкершілік қазақстанның барлық университеттері үшін қызмет етуге болады.
Үздік университеттерге үздік студенттер, үздік ПОҚ, үздік қызметкерлер және ғылым мен оқытуда көрнекті тамашалық қажет. Сонымен қатар, үздік университеттерге білім қоғамға қызмет жасайды, әлемді жақсы жағына өзгертуге көмектеседі деген ұғымды ұстанған мақсаткерлікке, мәдениетке, рухқа және жүрекке ие болу қажет (Уильям Болдин, ДьюкаУниверситеті, АҚШ).
Жоғары білім берудің жалпы мақсаты – студенттердің сындық, аналитикалық, тәуелсіз ойлау дағдыларын және олардың мамандықтарының саласында мәселелерді шешу үшін осы дағдыларды қолдана білуді дамыту (Ян Вермунт, КембриджУниверситеті, Ұлыбритания).
Жаһандастыру жоғары білім беруде бәсекеге қабілеттіліктің маңыздылығын арттыруға алып келді. Сондықтан, барлық университеттер әлемге танымалдылықтың маңыздылығына шоғырланды және бренд ретінде бағаланады (Джейн Найт, ТоронтоУниверситеті, Канада).
Хамфри Тонкин (ХартфордУниверситеті. АҚШ)барлық білім ордаларында қолдануға болатын жемісті болудың бес талабыменбөлісті: әртүрлілік, нақтылық және жауапкершілік, ерекшелік, адалдылық және дербестік. Ең бастысы жемістілік көлеммен өлшенбеу керек екенін түсіну. Мысалы, үздік оқытушы дегеніміз мақаласы мен білімі көп оқытушы емес, ол жақсы оқыта білетін, білімін алға жылжытуға жағдай жасайтын оқытушы.
Лес Эбдон(Ұлыбритания) Британдық университеттердің тарихи тәжірибелері туралы Форум қатысушыларын хбардар етті.
Кең бақылаудың негізінде жемісті университеттердің ерекше келбеттері айқындалды (Мэри Кеннинг, Ирландия): ректордың динамикалық көшбасшылығы;күшті Кеңестің ашық және бейімді басқаруы; жоғары жетекшінің қызығушылығы мен идеялары бар ұжымы; толық институционалдық дербестікті, сонымен қатар, қаржылық қордың шығыны үшін ашықтықты қамтамасыз ететін стратегиялық қоршаған орта.
Форумда Қазақстан Республикасының университеттерінің өкілдеріде өз ойларымен бөлісті. К.Жұбанов атындағы Актөбе МУ ректоры, проф.А.Нурмагамбетовбылай деді: университеттің жемістілігі едәуір шамамен аймақаралық билік органдарымен тығыз кері байланысына тәуелді. М.Әуезов атындағы ОҚМУ ректоры Жұмахан Мырхалықов еліміздің зерттеулік университеттеріндамытудың кілттік факторларын анықтады: «өзекті» оқытуға сүйенумен көшбасшылық және басқару; күшті оқытушылар мен студенттер; білім беру бағдарламалары бірегей өнім ретінде; жоғары класты зерттеу жұмысының қолдауы; университеттердің қаржыландыруы; инновациялық инфрақұрылым. Жексенбек Адилов,Қ.И.Сәтпаев атындағы ҚазҰТУ ректоры «бүгінгі таңда өзінің зерттеу жұмыстарына үлкен инвестицияны тарта білген жемісті» деген акцент жасады.
ЖЕМІСТІ УНИВЕРСИТЕТ СТУДЕНТТЕР КӨЗІМЕН.
Студенттер позициясымен жемісті университет студенттерге назар аудару, олардың оқу үдерісіне бақылау көрсету, қызметтердің кең түрін таңдауды ұсыну, студенттерді университетті басқаруға тарту, оқытушылар мен әкімшілікпен ынтымақтастықты қамтамасыз ету, студенттік ұйымдардың жұмыстарын қолдау керек (Рок Приможич, Еуропа студенттік одағының төрағасы, Бельгия).
Гульдана Ахметованың (Назарбаев Университетінің докторанты)пікірінше университет жемістігінің негізгі аспектілерінің бірі ҒЗЖ кең шоғыры және ұлттық, халықаралық жобалар болып табылады. Екіншісі студенттердің білімін сапалы бағалау болып табылады. Жемісті болу үшін жан-жақты кітапхана және басқа да қорлар, әртүрлі ақпаратты базаларға мүмкіншілік қажет.
Лиз Винтер (Кембридж Университетініңлекторы, Ұлыбритания) дәйегі бойынша студенттердің пікірі туралы ақпараттар жиынтығы оқу орындағы сапаны жақсарту тәсілі болып табылады.
Жемісті университет – ол студент үшін әрқашан таңдау мүмкіндігі, яғни, академиялық бостандықты беру арқылы оқытушыларды таңдау, тәртіптік шекке шығуға мүмкіндік (Бахыт Злобин, Д.Серікбаев атындағы ШҚТУ магистранты).
Жемісті болудың маңызды көрсеткіштерінің бірі түлектер, олардың ішкі және сыртқы нарықта талапқа сай болуы, мансаптық жетістігі және бәсекеге қабілеттілігінің жоғары дейгейі болып табылады (АсхатОралов, Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУмагистранты).
Камила Роллан (студент, Назарбаев Университет) «қандай жағдай болмасын университетке студенттердің академиялық мақсаттарымен шектеліп қоюға болмайды. Креативтілік, ойлай білу, ойлап табу және бағалау – бұл сапалар адамдарды ерекшелікпен және үлестіреді».
«Жемісті университет студенттер көзімен»сессиясын қорытындылай отырыпАнжела Ю, София университетінің вице-президенті (Жапония) жемісті университет сәйкес келетін алты көрсеткішті анықтады:жоғары білім берудің сапасы, дипломнан кейінгі білім берудің сапасы, мықты ПОҚ, жақсы зерттеулік қоғам, инновациялық оқыту, академиялық қызметкерлермен және студенттермен халықаралық алмасу.
«ЖЕМІСТІ УНИВЕРСИТЕТ ОҚЫТУШЫЛАР КӨЗІМЕН»
СессияныФатима Жакыпова, білім беру саласының ұлттық сарапшысы (Қазақстан) ашты. Ұлттық мәнмәтінде баяндамашы университеттегі заманауи оқытушы туралы өз ойымен бөлісті. Осы арнада БейбитМамраев,Х.Досмухамедов атындағы Атырау МУ ректоры сөз сөйледй. Университеттің жемістілігін оқытушылардың пассивті қабылдауын анықтады. Көптеген қазақстандық университеттер ПОҚ-тың жартысы тұлғалық үлестің қажеттілігін, қалыптасудағы жеке ықыластарын және жемісті университетті дамытуды ұғынбады дегенге келіседі. Бірде бір университеттің менеджменті оқытушылардың пассивті ұстанымдары және кедергілігі барысында университетті жемісті ете алмайды соңғы жылдары университеттің стратегиясын анықтауда және оны жүзеге асырудағы оқытушылардың көшбасшылығы туралы сұрақтар көп қозғалып жүр (Аида Сагинтаева, Жоғары білім беру мектебі, Назарбаев Университет).
ҚОРЫТЫНДЫ
Форумға ҚазҰМУ-дан қатысушылардың пікірлері бойынша міндеттер мен мақсаттарды есепке ала отырып, әлемнің үздік университеттерінің жемістілік деңгейіне сәйкес жету бойынша біздің университетімізді алдақиын міндеттер күтіп тұр. 3 жыл барысында ҚазҰМУ QS WUR университеттердің халықаралық рейтингіне қатысып жатыр. Талаптарына сәйкес келуге ҚазҰМУ-дың ұмтылысы стратегиялық іс-шараларды өткізуге және оқу үдерісін басқаруға өзгерістер жасауға мүмкіндік берді. QS WUR рейтингіне ҚазҰМУ-дың кіруі бойынша «жол картасы» болып табылатын жоспар өңделді.
Жоспарға сәйкес ТОП университеттердің (АҚШ, Канада, Ұлыбритания, Еуропа елдері, Сингапур, Тайпей, Корея) визитинг-профессорлары қатарынан беделді академиялық сарапшыларының сапалы базасын қалыптастыру жүріп жатыр. 3 жыл барысында сарапшылар мен жұмыс берушілер базасы кеңейіп жетілдірілді. Ұзақ уақыт барысында ЖММ, ДКБИ, клиникалық кафедралар, жұмысқа орналастыру және мансаптық қызметі тәжірибелік денсаулық сақтау өкілдерімен тығыз ынтымақтастықта.
QSWURрейтингінде үлкен ауқымды ғылыми-зерттеу жұмыстары мен әлеует алады. Бұл бағытта ҚазҰМУ-дың ҒЗЖ секторы белсенді жұмыстар атқарып жатыр (Ғылымды дамыту Концепциясы).
Бұрында болмаған мамандықтар бойынша білім беру бағдарламаларын өңдеу, ҚазҰМУ білім беру қызметтерін кеңейту бойынша үлкен даярлық жұмыстары атқарылып жатыр. Сөйтіп, университет медициналық даярлау бойынша шектен асуға және «классикалық университеттің» анықталуына жақындауға ұмтылып жатыр. Бұған 4 бағытта оқытатын ТОП-300 рейтингіне кірген Taipeiуниверситетінің тәжірибесі (Тайвань) көмектесетін болады. 2014 жылдың қарашасында Тайпей университетінде ҚазҰМУ делегациясы қатысатын жыл сайынғы QS WUR форумы өтеді.
ҚазҰМУ QSSTARS«3»көрсеткішіне сәйкес бойынша өзіне кезеңдер анықтады.